Miroslava Jelačić Kojić i Gordana Grujičić iz Grupe 484 pružaju prikaz međunarodnih i regionalnih standarda o mogućnosti sticanja statusa stalnog nastanjenja i državljanstva lica kojima je priznat neki oblik međunarodne zaštite i uporedni prikaz zakonodavnih rešenja u pojedinim evropskim zemljama i Republici Srbiji. Autorke nude i predloge rešenja kako bi u Srbiji bio uspostavljen pravni okvir kojim bi se licima sa priznatim azilom omogućilo da steknu stalno nastanjenje, odnosno kojim bi se licima sa priznatim utočištem omogućilo da dobiju državljanstvo.
Međunarodne i regionalne standarde o mogućnosti sticanja statusa stalnog nastanjenja, odnosno o mogućnosti dobijanja državljanstva onih lica kojima je priznat neki oblik međunarodne zaštite. Potom, dat je i uporedni prikaz zakonodavnih rešenja u pojedinim evropskim zemljama, kao i prikaz trenutno važećih pozitivno pravnih propisa Republike Srbije. Na kraju, dokument nudi i predloge za unapređenje zakonodavnog okvira kako bi, rukovodeći se međunarodno preuzetim obavezama Republike Srbije i standardima EU, u Republici Srbiji bio uspostavljen pravni okvir, kojim bi se licima sa priznatim azilom omogućilo da steknu stalno nastanjenje, odnosno kojim bi se licima sa priznatim utočištem omogućilo da dobiju državljanstvo.
Prema poslednje objavljenim podacima EUROSTAT-a, tokom 2017. godine oko 826.000 osoba steklo je državljanstvo neke od zemalja članica EU, pri čemu je samo oko 17 procenata prethodno imalo državljanstvo druge zemlje članice, dok su većinu činili državljani trećih zemalja ili lica bez državljanstva. Tokom 2017. godine izbeglički status je priznat za 49.590 osoba i odobreno je 31.140 supsidijarnih zaštita, dok je u 2018. godini priznat izbeglički status za 41.720 osoba i dodeljeno je 38.420 supsidijarnih zaštita. Kako bi se izbeglicama u najvećoj mogućoj meri obezbedili integracija i naturalizacija, nekoliko zemalja članica EU izmenilo je nacionalno zakonodavstvo koje reguliše uslove i postupak sticanja državljanstva, te smanjilo uslovljen period zakonitog boravka i/ili administrativne troškove samog postupka, kao i uklonilo obavezu odricanja državljanstva zemlje porekla.
U Republici Srbiji je, u periodu od početka primene prvog Zakona o azilu 2008. godine zaključno sa junom 2019. godine, izbeglički status je priznat za ukupno 68 osoba, a dodeljeno je 88 supsidijarnih zaštita. Kako se povećava broj pozitivnih odluka po podnetim zahtevima za azil, kao deo šireg procesa integracije, sve aktuelnije postaje pitanje regulisanja stalnog nastanjenja lica kojima je odobreno pravo na azil i naturalizacije izbeglica. Prema trenutno važećim odredbama, lica kojima je priznat azil ne mogu pristupiti proceduri za sticanje stalnog nastanjenja, dok je pitanje naturalizacije deklarativno garantovano, bez uporišta u normama kojima se propisuje procedura, odnosno bliže definišu uslovi za sticanje državljanstva.
Dokument treba da pruži sumaran prikaz međunarodnih i regionalnih standarda, sa posebnim osvrtom na standarde definisane pod okriljem EU o mogućnosti sticanja statusa stalnog nastanjenja, odnosno o mogućnosti dobijanja državljanstva onih lica kojima je priznat neki oblik međunarodne zaštite. Potom, dat je i uporedni prikaz zakonodavnih rešenja u pojedinim evropskim zemljama, kao i prikaz trenutno važećih pozitivno pravnih propisa Republike Srbije. Na kraju, dokument nudi i predloge za unapređenje zakonodavnog okvira kako bi, rukovodeći se međunarodno preuzetim obavezama Republike Srbije i standardima EU, u Republici Srbiji bio uspostavljen pravni okvir, kojim bi se licima sa priznatim azilom omogućilo da steknu stalno nastanjenje, odnosno kojim bi se licima sa priznatim utočištem omogućilo da dobiju državljanstvo.
Pročitajte predlog praktične politike u celini.
Izradu ovog predloga praktične politike podržala je Evropska unija svojim programom „Civil Society Facility” u okviru Instrumenta za pretpristupnu pomoć (IPA). Za sadržaj ovog izveštaja isključivo je odgovoran izdavač, a stavovi izneti u njemu ne predstavljaju nužno i stavove Evropske unije.
